Kikkers en padden,beheer + veldstages en onderzoek
De afgelopen perioden zijn door Anomocoela en Anura werkgroep geintensiveerd veldactiviteiten ondernomen . Tientallen gebieden zijn worden geïnventariseerd en bemonsterd voor natuur-en waterbeheerders en gemeenteregio ,daarnaast zijn specifieke onderzoeken gerealiseerd die door ,vakmanschap en specifieke veldkennis van toegevoegde vrijwilligers konden worden uitgevoerd .
De amfibieën in het algeheel zijn momenteel een diergroep die onder externe bedreigingen van exo-pathogenen veel druk ondervind . Behalve klimaatveranderingen wat locale droogte,eutrofiëring en of landschappelijke problemen met zich mee brengt ,zijn er altijd bepaalde verstoringen door recreatie en huisdieren . De huidige problematiek uit zich echter in grote lokale sterfte die resulteert in de ergste gevallen in het verdwijnen van populaties tot zelfs regionaal verdwijnen van soorten (Vuursalamander)
Naast deze standaardproblematiek zijn er een aantal gevaarlijke pathogenen (ziekteverwekkers) op de proppen gekomen ,waar binnenkort een uitgebreid verslag over verschijnt ,wat al sinds enige jaren in de kranten,natuurregio en bij de Uu-DWHC en bureau Ravon al fors onder de aandacht kwam . De impact van de diverse soorten amfibieen en ook vissen is al groot toch bleef de kennis van beheerders, ecologische veldgroepen en ook groene veldwerkers en bos/natuur studenten laag . De aandacht beperkt zich vaak tot algemene zaken rondom herpetofauna en worden problemen te laat gezien en of niet gemeld zelfs . Door onbekendheid met veldmethoden ,bemonsterings-wijzen en of soortspecifieke kennis van amfibieen en of reptielen kunnen zo forse problemen lang onbekend blijven .
Door degelijke informatie rond soortherkenning,ecologie en veldmethodieken in presentaties te verwerken zijn we een offensief begonnen bij groene aannemers,al dan niet groene scholen en terreinbeheerders om de gemiste kennis aan te vullen en of op te vijzelen naar gewenst niveau .
Diverse studenten van bos-en natuurbeheer,eco- en wildlife, dierverzorging/wildlife, diertechniek en of ecologisch/landschapsbeheer kunnen nu via ons degelijke trainingen krijgen om op ludieke wijze voldoende kennis te vergaren van amfibieen en reptielen,ethologie en hun status in Nederland en Belgie . Op basisscholen en middelbare scholen kunnen kortdurende of terugkerende workshops worden verzorgd waarin leerlingen snel op de hoogte worden van de huidige status der soorten .
Mail of bel voor meer informatie naar wolfhounds32@hotmail.com (0525-651767)
Het Veld in ,bemonsteren ? Let op Ranavirus ,Bd (*) en Amphibiocystidium .
Als we het veld in gaan voor veldstudies aan soorten ,inventarisaties of daadwerkelijke bemonster activiteiten voor de database of beheersgerelateerde monitoring dan dienen we tegenwoordig rekening te houden met een aantal gevaarlijke exo. schimmels en virussen die uiterst gevaarlijk zijn voor amfibieen ,vissen en mogelijk ook reptielen .
Voor dat we het veld ingaan doen we een aantal pre-trainingen (droog) met kleding en gedragsprotocol zodat er zo min mogelijk schade kan ontstaan aan huidige populatie statussen. en het eventueel verspreiden van ziekten,parasieten van het ene gebied naar het andere moet voorkomen .
Op de aangetroffen ziekten,schimmels en hun eigenschappen en zoekbeeld bij geïnfecteerde individuen kom ik in een volgend stuk uitgebreid terug . Nu beperk ik me tot het uiten en uitvoeren van het gedragsprotocol (werken in het veld) wat noodzakelijk is als we gaan inventariseren of bemonsteren met veldwerktuigen en bemonsteringsmaterialen .
Het is namelijk zo dat je met laarzen ,natte kleding ,veldnetten en of gebruikte monsteremmers met inhoud al een boel infecties teweeg kan brengen naar andere onbesmette gebieden zoals aanliggende poelen vennen of beken of andere wateroppervlakten zoals veenmoeras
De ziekteverwekkers zoals het Ranavirus en Bd. zijn zeer besmettelijk en meestal dodelijk bij amfibieën . Daarom moeten we de grootste voorzichtigheid in acht nemen en absoluut proberen om met de juiste handelingen zoals het wisselen en drogen van materialen, het inleggen en ontsmetten van de gebruikte spullen inclusief handen,voeten en andere natte oppervlakten .
Voorzichtigheid geboden !
Bij alle handelingen en zelfs het betreden van hun leefgebied Amfibieen moet voorzichtigheid in acht worden genomen niet alleen omdat de dieren kwetsbaar zijn en verstoringsgevoelig maar ook omdat kennis genomen moet worden in welke perioden dit extra van belang is zoals in de voortplantingstijd en de voorjaars en najaarstrek . De voortplantingstijd is de belangrijkste periode voor elke soort omdat hiervan de toekomst van de populatie verzekerd word . Juist de nazomer en najaarsperiode wanneer tienduizenden juveniele pas gemetamorfoseerde kikkertjes,padjes en salamanders actief aan het fourageren zijn en hun plek in het systeem moeten vinden is extra voorzichtigheid geboden . Nu moet ontzettend worden opgelet waar men loopt ,ook op de paden,begraste randen,bermen en langs oevers en vennengebieden . De kleine kikkertjes meten maar enkele mm's en de miniscule padjes zijn redelijk lastig te zien als je rechtop loopt ,ga door de hoeven en probeer de meest actieve plaatsen (vochtig gras, met moslagen) waar dichte concentraties zich bevinden te vermijden .
Uitleg behoeft niet dat t meteen afgelopen is met de kleine amfibieën als je je maat 45 erop plaatst .
Boven : de Knoflookpad (Pelobates fuscus),zeer zeldzaam ,t elfde jaar van onderzoek en monitoring in t Noord-Ijsseldal word nu een feit .
Beheerswerkzaamheden ,zorgvuldig bosbeheer ,oever-en slootkantbeheer .
Voor een aantal beheerders en gemeentebosbedrijven zijn we nu een aantal jaar bezig geweest de grondkennis van zowel amfibieen,reptielen, vissen en belangrijke insectengroepen te verbeteren in de regio Noord-Veluwe . Specifieke veldbemonstering naar grondzoogdieren komen ook regelmatig voor .Door middel van inventarisaties ,bemonsteren van wateroppervlakten ,oevers en natte graslanden en heidevennen zijn we veel te weten gekomen over de status en verspreiding van amfibieën en reptielen in de regio . De meest in het oog springende groep die we meenamen waar ook veel kennis van in huis is zijn de Orthoptera ( krekels/sprinkhanen) de Odonata (Libellen/waterjuffers) en de dagvlinders .
Van deze groepen is er veel veranderd de laatste jaren en zijn er een groeiend aantal soorten op beleidsrichtlijnen en zelfs op de flora en fauna wet terechtgekomen .
Van deze groepen is er al vaak weinig kennis van beheerders en of aannemers-projectontwikkelaars die nog net een ganzeei van een kievitsei kunnen onderscheiden al zijn weidevogels expliciet streng beschermd en moet er aan de vogelbeschermingsrichtlijn en ecologische toetsingen worden voldaan . Voor en tijdens ruimtelijke werkzaamheden ,maar dat valt vaak erg tegen is bij ons regelmatig opgevallen .
Voor dat een natuurinspectie groep van de provincie Gelderland en of AID-VWA kan langskomen dienen een volledige rapportage van zo´n veldtoetsing met gevonden waarden te kunnen worden overlegd . Dit kan een quick scan zijn ,bij kleinschalige niet vergaande werkzaamheden zoals een halfverharding van een bestaand pad of wegdeel . Bij intensieve werkzaamheden als graven van dijken,poelen, aanleggen van bouwputten en of boomzorg-boswerkzaamheden waar zich altijd vogels en zoogdieren kunnen ophouden dient een volledig aanvullend ecologisch onderzoek te kunnen overlegd . Dit moet aantonen dat er goed is onderzocht wat de natuurwaarden zijn en storingsgevoeligheid is van de locatie en welke soortgroepen en soorten er voorkomen of potentieel aanwezig kunnen zijn . Met vrijwel alle gewervelden moet worden rekening gehouden inclusief een groot aantal ongewervelden en een groot aantal vaatplanten,composieten en vaatcryptogamen .
Beheerswerkzaamheden waar elke bos en terreinbeheerder in meer of mindere mate mee te maken heeft dienen specifieke werkprotocols zoals de code zorgvuldig bosbeheer en werken met de flora en fauna wet goed in acht worden genomen . De bescherming van kwetsbare populaties gaat of staat met de achteloze lompheid of nonchalance die we dikwijls zagen van beheerders en of loonwerkers/grond aannemers die er gewoon onvoldoende oog voor hebben en daadwerkelijk schade veroorzaken .
Vaak zien we dat er bepaalde werkzaamheden die dermate storingsgevoelig en of direct schadelijk zijn voor dieren als reptielen,weidevogels of bepaalde prioritaire sprinkhanen .
Een goed voorbeeld is als een beheerder een aannemer-groenwerker inhuurt om te gaan bemaaien van een graslandperceel of heideperceel ,in dit geval komen een boel soorten in het gedrang als dit te vroeg gebeurt ten tijde van actieve perioden van aanwezige soorten . Een ecologische voortoets en een ecologische begeleiding uitgevoerd volgens een soortspecifiek werkprotocol (PGO´s) dient dan ook plaats te vinden ,echter vaak is dit niet correct of te vereenvoudig gedaan . Soms zijn er in t geheel geen specialisten ingehuurd om dit te doen , een beheerder,terreineigenaar en zelfs een prive erfeigenaar kan op de vingers worden getikt als blijkt dat er toch vogels,zoogdieren of reptielen zijn verstoord en of beschadigd .
Bij gevallen waar sloten moeten worden opgeschoond, of worden verbreed ,grachten moeten worden onderhouden en of grote poelen of beken worden gedempt of uitgebreid verplaatst dienen naast een voortoetsing ook uitvoerig speciale mitigerende werkzaamheden te zorgen voor alle aquatische fauna in deze wateren .
Dezelfde locatie ,iets verderop waar enkele grote poelen worden gehandhaafd ,deze locatie is in het Zwolsche bos gelegen nabij een campingterrein . In nabijheid van deze camping en omgeving zijn nog vochtige heiden en veenrestanten te vinden met bijzondere flora en faunawaarden .
Links : Eiklompen van de Heikikker
Onderzoeksstages voor Mbo veldbiologie of hbo Bos- en natuurbeheer .
Enige jaren geleden zijn er diverse veldstages uitgevoerd voor diverse leerlingen/studenten van verschillende stromingen van mbo Dier en Groen,Helicon bos en natuur ,eco & wildlife en hbo bos' en natuurbeheer en toegepaste biologie(HAS) .
Binnenkort volgt een korte verslaggeving van deze stages en de diverse leerdoelen die uitgevoerd en behaald zijn .
Voor nieuwe ambitieuze aspiranten is het raadzaam om je als voorbereiding goed in te lezen in de Amfibieen van Nederland,Belgie,West-Duitsland en Frankrijk ,hun ecologie en verspreiding .
Er word uitleg gegeven over taxonomie en oorsprong en de naamswijzigingen in de cladistiek .
Welke problemen ondervinden diverse soorten op de Veluwe,Overijssel en Limburg ? Zoek eventueel naar mogelijke oplossingen die op een locatie zou kunnen worden toegepast . Naast de amfibieen word aangeraden kennis over Reptielen van West-Europa te hebben of op te doen naast de Nederlandse beekvissen, dagvlinders,libellen en sprinkhanen .
Degenen die dat niet hebben maar wel grote affiniteit met de soortgroep herpetofauna,vissen ,orthoptera en of de dagactieve vlinders hebben krijgen een lesinstructie op maat van enkele weken met een toetsing hierop . Bovengenoemde soortgroepen zijn primair bij het uitvoeren van natuurtoetsen, ecologisch veldwerk en Milieu-effect rapportages .
Er word gewerkt op diverse natuurterreinen op de Noord en midden-Veluwe, Overijssel,(Ijsseldal) Limburg en delen van West-Duitsland of de Zuid-Ardennen . Sinds 2011 zijn diverse soortspecifieke projecten aangegaan waarvan diverse onderzoeken en publicaties zijn verschenen .
** Vragen hierover of over een aanvraag voor meer informatie op maat voor studies of stage, workshop op school of anderzijds een presentatie over een van deze soortgroepen voor educatie/recreatie- of natuurterrein ? mail graag naar wolfhounds32@hotmail.com
Marc Abuys
Anomocoela natuurtoetsing/ Anura & Lepidosauria werkgroep (Kikkerwacht)
0525 - 651767 / 06 4752 8568
